Historia

Według najstarszych informacji parafia łodygowicka istnieje od XIII w. W 1373 roku erygowano parafię i wówczas znajdowała się już kaplica pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika. Kiedy Łodygowice stały się oddzielną parafią rozpoczęto starania o rozbudowę świątyni. Nastąpiło to w latach 1634-1635 dzięki działaniom plebana łodygowskiego ks. Stanisława Kaszkowicza, nakładem wojewody mazowieckiego Stanisława Warszyckiego oraz parafian. W tym czasie dodano także dwóch nowych patronów: św. Apostołów Szymona i Judę Tadeusza. Z nieznanych przyczyn, w późniejszych dokumentach dotyczących świątyni zniknęła informacja o patronie - św. Stanisławie. Konsekracja kościoła miała miejsce 8 maja 1636 roku, a dokonał jej bp Tomasz Oborski. Około 1644 roku obiekt został powiększony - dobudowano wieżę na dzwony. Następnie w 1687 roku, za plebanią ks. Urbana Kupiszowskiego, miały miejsce kolejne przekształcenia: rozebrano prezbiterium i na jego miejsce wzniesiono nowe i zarazem większe. Z fundacji Jakuba Świerczka z Rybarzowic prezbiterium zostało także pomalowane. W latach 1748-1799 powiększono nawę główną i dobudowano do niej boczne kaplice. W 1797 roku przebudowano wieżę. Od czasu ostatniej XVIII-wiecznej przebudowy kościół zachował swój obecny kształt. Z 1929 roku pochodzi polichromia wykonana we wnętrzu obiektu.

Wewnątrz kościoła znajduje się wielkopostna zasłona, namalowana w 1842 roku przez malarzy z Żywca - Antoniego Chrząstkiewicza i jego syna Wincentego. Zasłona o wymiarach 4x4 metry zawieszana była pomiędzy nastawą ołtarza głównego, a tabernakulum. Zasłaniała szczelnie dekoracje ołtarza ukazując oczom wiernych 8 scen z męki Jezusa Chrystusa, z których dwie centralne to Ostatnia Wieczerza (wg. Giotta) oraz Ukrzyżowanie. Zasłona zawieszana była na linach zahaczonych nad stropem, spuszczanych przez specjalne otwory. Mężczyźni wieszali ją w sobotę przed niedzielą Męki Pańskiej (Palmową) i zwijali w Wielką Sobotę. Miała ona pomóc wiernym w głębokim przeżywaniu czasu pasyjnego, w tym także rozważaniu tradycyjnych nabożeństw – Drogi Krzyżowej i Gorzkich Żali.

Na przełomie wieków zniszczona, zwinięta zasłona przechowywana była na strychu wieży kościoła oczekując na konserwację, która miała miejsce w 2022 roku. Dodatkowo wykonano specjalną konstrukcję, która pozwala w bezpieczny sposób zwijać malowidło i przechowywać je w pozostałych dniach roku liturgicznego.

Zasłony wielkopostne są w użyciu jeszcze w kościołach drewnianych m.in. w Orawce i w Łopusznej. Łodygowicki egzemplarz jest najbogatszy w treści – przedstawia 8 scen.

Szczególna w parafii łodygowickiej jest Niedziela Palmowa. Plac kościelny mieni się wtedy strojami żywieckimi i mnogością palm, z których najwyższą wnosi do poświęcenia oddział strażaków. Od lat twórcy palm stają tam w szranki w konkursie na najpiękniejszą i najwyższą palmę.

Opis

Kościół położony jest na wzniesieniu, do głównego wejścia prowadzą schody. Otoczony jest drewnianym płotem z symetrycznie rozłożonymi kamiennymi słupami z dwuspadowym daszkiem. Kościół jest obiektem orientowanym, drewnianym (modrzew), wzniesiony techniką na zrąb, szalowany od zewnątrz deskami. Plan jest podłużny, jednonawowy z węższym, wielobocznie zamkniętym prezbiterium i analogicznie zamkniętymi kaplicami od strony południowej i północnej. Również od strony północnej przylega piętrowa zakrystia na planie prostokąta, równa wysokości prezbiterium. Natomiast do części wschodniej dostawiona jest kaplica Ogrojca zakończona wielobocznie. W zachodniej części znajduje się wieża wzniesiona na planie prostokąta z nadwieszoną iglicą wyrzynaną u dołu w motyw lambrekinowy i baniastym hełmem. Jej dolna część wzniesiona została w konstrukcji zrębowej, z kolei górną zbudowano na słup. Znajdująca się na skrzyżowaniu dachów wieżyczka na sygnaturkę, zwieńczona latarnią i cebulastym hełmem została wzniesiona później. Dachy są kryte gontem, natomiast hełm wieży oraz wieżyczka na sygnaturkę zostały pokryte blachą. Nad zakrystią umieszczono dach pulpitowy. Kościół zachował swoją barokową bryłę, w której uwagę zwracają tzw. „soboty” – krużganki dookoła kościoła. W XVIII wieku parafia była tak rozległa, że część wiernych nie była w stanie dotrzeć do kościoła  w jeden dzień, przybywali więc już w sobotę i tam znajdowali schronienie. Prezbiterium od nawy oddziela powyginany łuk tęczowy. Analogiczne łuki występują między nawą a kaplicami. Część prezbiterialna i nawowa została nakryta pozornymi sklepieniami kolebkowymi, natomiast kaplica boczna - stropem. We wnętrzu znajdują się elementy wczesnobarokowe (dwa ołtarze boczne), barokowe (m.in. część obrazów, kropielnice kamienne, konfesjonał) rokokowe (ołtarz główny, trzy boczne) i klasycystyczne (monstrancja i kielich). Ściany pokrywa bogata polichromia.

Oprac. Sabina Rotowska, OT NID w Katowicach, 17-11-2015 r.; aktualizacja dr hab. Małgorzata Trzaskalik-Wyrwa, 28-03-2024.

Bibliografia

• Kachel J., Kościół pw. św. Szymona i Judy Tadeusza w Łodygowicach, [b.m.w.], [b.r.w.]
• Ruszczyk G., Architektura drewniana w Polsce, Warszawa 2009, s. 423.
• Szablowski J., Zabytki sztuki w Polsce. Inwentarz topograficzny III. Powiat żywiecki, województwo krakowskie, Wydawnictwo Państwowego Instytutu Historii Sztuki, Warszawa 1948, s. 100-114.
• Szablowski J., Katalog zabytków sztuki w Polsce, województwo krakowskiej, powiat żywiecki, t.1, z.15, Warszawa 1951, s. 9-10.